Cùng với điểm nóng đền Trần, đền Bảo Lộc ở Nam Định cũng thường gây “bất ổn”. Năm ngoái, bất chấp việc Sở VH-TT-DL đề nghị cả H.Mỹ Lộc lẫn xã Mỹ Phúc chấm dứt việc đóng ấn thu tiền như 2015 thì việc này vẫn tiếp tục diễn ra.
Đền Quang Trung tại núi Dũng Quyết, TP.Vinh, Nghệ An mới đây đã lại trở thành điểm nóng với ùn ùn người chen lấn để lấy ấn vào mùng 5 vừa rồi. Ban quản lý cho biết đã in tới 15.000 thẻ ấn để phát cho người có nhu cầu và sẽ phát đến hết mùng 10 tháng giêng. Sau đó, nếu du khách ở xa khi đến đền có nhu cầu, họ sẽ cho in tiếp để phát.
Không chen chúc nhưng cũng chẳng hề “đẹp mặt” nhà tổ chức là lá ấn ở tỉnh Quảng Ninh. Mục đích là cầu một năm chữ nghĩa, sáng tác nhiều thành tựu song lá ấn có 6 chữ lại sai chính tả đến 2 chữ. “Cũng như một món hàng giả”, bà Trịnh Thị Thủy, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở Bộ VH-TT-DL, nói.
Biến tướng thành dịch vụ tâm linh
Còn nhớ, khi ấn đền Trần Nam Định mới xuất hiện, nhiều nhà nghiên cứu đã lên tiếng về độ thiêng của lá ấn này khi nó được tuyên truyền là để ban chức tước. “Chính sử chép, đầu tháng giêng ngày mười tư, nhà vua từ Thăng Long về vấn an Thái thượng hoàng và nhân dịp đó làm lễ khai ấn. Việc khai ấn chỉ là việc mở đầu công việc triều đình hằng năm. Về bản chất, nó cũng tương tự như lễ khai canh, khai sơn (mở cửa rừng), mở hàng của người buôn bán, khai bút đầu xuân, động thổ vậy… Nó cầu mong một sự mở đầu tốt đẹp, một năm mới may mắn theo tâm thức đầu xuôi đuôi lọt”, GS Ngô Đức Thịnh, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia, khi đó nói. Điều đáng nói là quan điểm của ông Thịnh có rất nhiều nhà nghiên cứu ủng hộ, song không ngăn nổi Nam Định vẫn khai ấn đền Trần, còn người dân vẫn chen chúc xin ấn.
“Cái phát ấn là cái mà sau khi ấn đền Trần đưa ra thì nó nở rộ. Bất cứ lễ hội gì cũng cần yếu tố thiêng. Vì thế, người ta sẽ đặt ra những cái đó chứ chưa chắc đã là thiêng thật. Trong truyền thuyết nhiều nơi đặt ra chuyện thiêng như thế. Còn mình tin hay không là việc của mình”, TS Trần Hữu Sơn, Phó chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian, nói. Thực tế này mang yếu tố thương mại rất rõ khi nhà tổ chức dùng các yếu tố thiêng để thu hút khách tới chỗ mình, vì thế “cũng phải có giới hạn để không bịa ra đủ các thứ nhằm trục lợi cái thiêng”. Điểm dừng, theo ông Sơn, chính là những ảnh hưởng xấu tới đời sống. “Chẳng hạn, với các lễ hội phát ấn, nếu nó tranh cướp, nhốn nháo làm ảnh hưởng đến sự kết nối con người trong lễ hội thì là tác động xấu. Điều đó không thể chấp nhận được”, ông Sơn nhấn mạnh.
Về sự lộn xộn, tranh cướp nhau xin ấn, TS Nguyễn Quốc Tuấn, Viện trưởng Viện Tôn giáo, cho rằng: “Đó là một sự nhảm nhí”. Còn GS Đỗ Quang Hưng, nguyên Viện trưởng Viện Tôn giáo, cho rằng: “Chúng ta đang bị cái rất nặng là chạy theo dịch vụ tâm linh. Nó cũng cần thiết để an ủi người ta, nhưng không ít nơi lợi dụng điều đó. Rồi ấn đền Trần sợ là sẽ loang khắp nơi. Tôi không ngạc nhiên nếu việc khai ấn có thể vượt qua cả Nghệ An và vào tới miền Nam. Dường như đó là sự bùng nổ của thị trường kinh doanh tâm linh khi nhiều người cũng muốn có mà không ra bắc được để mua. Họ tự thiêng hóa và làm đủ trò cả. Cấu kết cộng đồng sẽ bị tổn thương vì điều đó”.
